Naar aanleiding van de Volkskrant die 500 wetenschappers vroeg om ideeën voor een betere democratie, deze reactie. Ook op opiniestukken.nl.
De enige realistische verbetering van onze democratie is er één die geen stelselwijzigingen vereist. Burgers moeten daarom een ‘burgerregering’ eisen. Een formateur kan daar gelijk na de verkiezingen mee aan de slag door een ministerploeg samen te stellen die geen band heeft met politieke partijen. Zo beparen we ons ook een lastige en langdurige formatie. Burgers kunnen verder meehelpen door kandidaten voor te dragen.
Kent u een competente bestuurder? Stuur uw nominatie alvast naar de Kamervoorzitter. Goede kandidaten zullen namelijk niet zelf solliciteren op een ministerspost, ze moeten gevraagd worden. De aangedragen capabele bestuurders die boven komen drijven kunnen daarna hun burgerplicht niet ontduiken. Als een sollicitatiecommissie van de Tweede Kamer je oproept naar Den Haag te komen kan je niet met goed fatsoen wegblijven. Laat het niet aan de Tweede Kamer over om slechts de vacatures te publiceren, want dat is niet genoeg. Als minister wordt al je handelen gecontroleerd door de Tweede Kamer en iedereen vindt er wat van, dat maakt het een moeilijke klus. De ijdele en machtsbeluste types komen daar wel op af, maar veel goede kandidaten moeten over de streep worden getrokken voor deze nobele taak.
De noodzaak van deze voorgestelde scheiding van volksvertegenwoordiging en bestuur, wetgevende en uitvoerende macht, wordt geïllustreerd door Trump en dergelijke. Een Trump is goed in staat om een gevoel van een groot deel van de bevolking te vertolken maar is niet noodzakelijk ook een goede bestuurder. Vooral politici die beweren zelf de verpersoonlijking te zijn van de wil van het volk, populisten, zijn een probleem. Het bestuur van een democratie moet juist continue de discussie opzoeken om zich te verzekeren van democratische legitimatie; een democratisch bestuur is die van de hele volksvertegenwoordiging. Een populist omringt zich met ja-knikkers uit eigen kring; zijn ‘wil is wet’ omdat zijn wil die van het volk is. Wiens mening daarvan afwijkt is dus een landverrader.
In de coalitieregeringen in Nederland wordt nu een deel van de volksvertegenwoordiging op afstand gezet van het bestuur. Alleen de partijen die een regeerakkoord sluiten mogen bestuurders leveren. Zoiets lukt doorgaans alleen de bestuurderspartijen van het ‘partijkartel’ VVD-PvdA-CDA-D66. In deze ‘particratie’ is de rest slechts oppositie en mag af en toe ‘gedogen’ wanneer dat nodig is. Het is de macht van dit kartel wat weerzin wekt bij burgers die zich niet (langer) in deze partijen herkennen. Zo ontstaat onvrede met de democratie en vraagt men om bijvoorbeeld meer directe democratie of een autocratische leider. Dat is jammer, want ons stelsel biedt genoeg ruimte om het anders te doen.
Zo sluit een burgerregering geen ‘regeerakkoord’ met een paar partijen, maar zoekt het permanent akkoorden met wisselende meerderheden binnen de volksvertegenwoordiging. Er ontstaat een gezonde dialectiek tussen bestuur en volksvertegenwoordiging over de inhoud omdat de ministers niet loyaal hoeven te zijn aan hun ‘eigen’ partijen. Goed beleid en stabiliteit staat voorop. Als ze niet meer worden vertrouwd door een meerderheid dan onstaat er een vacature, maar de regering als geheel kan door regeren.
Volgende stap, onderteken de petitie op burgerregering.nl
